.png)
Müxtəlif ölkələrdə müəllimlər hansı çətinliklərlə üzləşirlər?-ARAŞDIRMA
Çin: repetitorluğa qadağa
2021-ci ildə Çin hökuməti repetitor xidmətlərini qadağan edib. Məqsəd doğum nisbətini artırmaq və uşaqların təhsil yükünü azaltmaq idi. Əsas iş universitetlərdədir: abituriyentlər arasında tələbə yerləri uğrunda çox yüksək rəqabət var, buna görə valideynlər ibtidai məktəbdən başlayaraq övladlarının fərdi dərslərinə pul xərcləyir və ali məktəblərə qəbula hazırlaşırlar. Belə düşünülürdü ki, repetitor məşğələlərinə artan xərclər cütlüklərin birdən çox uşaq sahibi olmaq istəməməsinə əsas səbəbdir.
Qadağa yalnız təhsil xidmətləri göstərən şirkətlərə və onların özəl müəllimlərinə deyil, həm də bütün müəllimlərə də təsir edib. Qanun tətbiq olunmazdan əvvəl bu cür dərslər işləyən valideynlərə kömək etdi: uşaqlar nəzarət altında qaldılar və öyrənmələrinə zəmanət verildi, uşaqlar dərslərdən kənarda qalmadılar. İndi bu yük müəllimlərin çiynindədir: onlar məktəbdən sonra pulsuz dərslər verməlidirlər. Artıq repetitor kimi çalışmaqla əlavə pul qazanmaq imkanları yoxdur.
Repetitor xidmətlərinə tələb azalmadığı üçün təhsil xidmətlərinin qara bazarı meydana çıxdı: bəzi şirkətlər və özəl müəllimlər işləməyə davam edir, lakin qanunsuz olaraq. Valideynlər ödənişli dərslər keçirən müəllimlərlə bağlı fəal surətdə şikayətlər yazırlar. Məsələn, Shenyang şəhərindən olan bir qadın iki uşağını orta məktəbə hazırlaşdırmaq üçün fizika müəllimi tutub. Ancaq uşaqlar məktəbə qəbul edildikdə qadın bu müəllim barədə səlahiyyətli orqanlara məlumat verib və onu qanunu pozmaqda ittiham edib. Repetitor müəllim dərslər üçün aldığı pulu qaytarmalı, həmçinin anlaşma memorandumu üçün 2 min yuandan artıq pul ödəməli olub.
İngiltərə: maaşların düşməsi
2023-cü ilin fevral ayında 200 min müəllim inflyasiya fonunda əməkhaqqının azaldılması səbəbindən tətilə çıxıb. Hökumət yalnız qismən maliyyələşdirmə və birdəfəlik ödənişlər vəd edib. Maaşların artırılması üçün vəsaitin yarısı məktəblərin büdcələri ilə ödənilməli idi. Müstəqil İqtisadiyyat Tədqiqat İnstitutunun hesablamalarına görə, bu manipulyasiyalar əməkhaqqının real azaldılması problemini həll etməyib və iyul ayında tətillər yenidən başlayıb.
Tətil iştirakçıları məktəb büdcəsi hesabına müavinətlərə qarşı çıxıblar, çünki bu vəziyyətdə şagirdlərin ehtiyaclarının təminatı mümkün deyil. Durham əyalətinin Consett şəhərindəki müəllim Laura Beckham "The Guardian" qəzetinə məktəbinin təmirə ehtiyacı olduğunu söyləyib. Orada 100 əlil uşaq təhsil alır, baxmayaraq ki, bina yalnız 64 nəfər üçün nəzərdə tutulub. Buna görə əlil arabaları dəhlizlərdə qatlanmalıdır. O əlavə edib ki, əgər dövlət büdcəsindən maliyyələşdirmə olmasa, öz assistentlərini itirəcək.
Almaniya: fəlakətli kadr çatışmazlığı
Problemin əsas səbəbi doğum səviyyəsinin və immiqrasiyanın artmasıdır. Alman Müəllimlər Birliyinin prezidenti Heinz-Peter Maidinger ölkədə 32 mindən 40 minə qədər müəllimin çatışmadığını deyir. Təhsil Nazirləri Konfransının yayımladığı hesablamalara görə, bu rəqəm hər il artacaq.
Müəllimlər "Tagesschau" nəşrinə öz vəziyyətləri barədə bunları deyiblər:
"Tamamilə aydındır: biz çox azıq və bu, bizim üçün təsirsiz keçmir. Bu, insanların bir il ərzində həddindən artıq yükdən tükənməsinə və işdən çıxmasına səbəb olur" (Alexandra Müller, Münhen).
"Həmkarlarım və mən çox işləyirik. Müəllim çatışmazlığını aradan qaldırmalıyıq ... xəstəlik zamanı da özümüzü məktəbə sürükləməliyik " (Isabel Franz, Münhen).
Anonim qalmağı xahiş edən bir müəllim qiymətləri həddən artıq yüksək yazmaq məcburiyyətində olduğunu bildirir:
“Əgər test tapşırıqlarını realist qiymətləndirsək, onları yenidən yazmaq məcburiyyətində qalan şagirdlər o qədər çoxdur ki, müəllimlər buna dözə bilməzlər”.
Yaponiya: haqqı ödənilməmiş əlavə iş və depressiya
Kadr çatışmazlığı səbəbindən yapon müəllimlər digər ölkələrdəki həmkarlarından daha çox işləməli olurlar: 2500-dən çox mütəxəssis çatışmır. Orta hesabla, müəllimlər həftədə təxminən 54 saat işləyirlər ki, bu da gündə üç saatdan çox iş vaxtıdır ki, bu da dünyada ən yüksək göstəricidir.
Yaponiyada həddindən artıq yorğunluqdan ölümü ifadə edən bir termin var - karosi. Karosi xətti zehni və fiziki sağlamlığa təhlükə yaradan 80 saat əlavə işdir. 2016-cı ildə Təhsil Departamentinin araşdırması göstərib ki, ibtidai sinif müəllimlərinin təxminən 30 faizi və orta məktəb müəllimlərinin 60 faizi bu xətti keçib.
Bu əlavə iş saatları dərslərin özlərinə görə deyil, günortadan sonra müəllimlərin nəzarəti altında keçirilən bukatsu - hobbi qruplarına görə toplanır. Onlar üçün bu, praktiki olaraq könüllüdür: ödəniş yalnız həftə sonları və yalnız dörd saatdan çox davam edən bukatsu üçün hesablanır.
Yaponiyada əməkhaqqını tənzimləyən qanun var: ona görə müəllimlər aylıq 4 faiz mükafat alırlar. Bu məbləğ 1971-ci ildə müəyyən edilib, o zaman əlavə iş ayda cəmi 8 saat təşkil edirdi. Əlavə iş vaxtı artıb, amma qanun əvvəlki kimi qalıb.
Çox vaxt rəhbərliyin təzyiqi ilə müəllimlər sənədlərində iş saatlarını aşağı salmağa məcbur olurlar. 2021-ci ildə tədqiqatçılar qrupu Naqoya Universitetinin təhsil sosiologiyası professoru Ryo Uchida ilə birlikdə onlayn sorğu keçirib və 924 cavab alıb. Məlum olub ki, rəhbərliyin tələbi ilə müəllimlərin 16,5 faizi əlavə iş saatlarının daha az olduğunu bildirib, ibtidai sinif müəllimlərinin təxminən 33 faizi, orta məktəb müəllimlərinin isə 24,5 faizi rəhbərlərdən belə tələb alıb.
Bütün bunlar istər-istəməz depressiyaya gətirib çıxarır. 2021-ci ildə rekord həddə-5,897 nəfər ruhi xəstəlik səbəbi ilə məzuniyyət götürüb.
Oruc Mustafayev
